مغز یک نوزاد در هنگام تولد دارای 100 میلیارد نورون است. در سال های اول زندگی،تریلیون ها سیناپس عصبی ( ارتباطات میان نورونها و شاخه های آن ها) در مغز وجود دارد. قانون ارتباط درون مغز این است:« همینی که هست!»؛ بدین معنا که منطقی به نظر نمی رسد و یک طرفه است، در نتیجه اینکه در سنین دوران مدرسه، سیناپس هایی که با هم مرتبط نیستند از طریق تحریکات مغزی، کاهش می یابند. گرچه مغز یک نوزاد دارای برخی ارتباطات قدرتمند عصبی، مانند توانایی یادگیری هر گونه زبانِ گویشی است ولی قابل انعطاف تر و آسیب پذیرتر از مغز یک فرد بزرگسال است. نکتۀ شگفت آور اینکه مغز یک کودک دو برابر مغز یک بزرگسال از اتصالات عصبی برخورداراست.هنگامی که پدر یا مادر تجارب خود را با کلام محبت آمیز به فرزند خود انتقال می دهد، باعث می شوند که کودک ارتباطی بیشتر و مسیر یابی بهتری برای پیوندهای عصبی مغز خود بدست آورد که این امر به نوبۀ خود موجب شکوفا شدن استعداد کودک در زبان شناسی، استدلال، مهارت های برنامه ریزی و قدرت تصمیم گیری می شود.

1) به کودک خود ،حتی قبل از تولد، سلامتی جسمی ببخشید.
یک مادر می تواند از طریق مراقبت های ویژه در دوران بارداری و آگاهی در مورد داروهایی که برای سلامتی جنین می توانند مضر باشد، سلامت خود و فرزندش را تا حدود زیادی تضمین کند. بسیاری از کودکان، از طریق مصرف مواد مخدر به وسیلۀ مادر در دوران بارداری، آسیب های مغزی شدید دیده اند. این کودکان اغلب، با مشکلات بعدی یادگیری و رفتارهای پرخاشگرانه بی دلیل، درگیر هستند. پژوهش ها نشان دهندۀ این است که سیگار کشیدن در دوران بارداری باعث می شود که نمرات دروس خواندنی کودک در کلاس چهارم، به مراتب نسبت به دیگر همکلاسی هایش پایین تر باشد.
2) با کودک خود هدفمند گفتگو کنید.
با کودک خود به آرامی و متانت صحبت کنید. از هجاها به آرامی، با لبخند و صدای بالاتر و مانند حالت تعجب آمیز استفاده کنید. این نوع استفاده از کلام به «پَرِنتیس» معروف است. «پرنتیس» فرمی از گویش است که برای کودکان قابل فهم تر می باشد. استفاده از این نوع گویش باعث می شود نواحی مغز که برای درک گفتار و تولید زبان نیاز به دریافت های قوی تری دارند، فعال گردد.
3) بازی هایی را به کودک خود ارائه دهید که با دست انجام می شود.
نوزادان توانایی پاسخگویی مناسب به یادگیری بازی های سادۀ پی در پی (متوالی) را دارند.در تئوری بازی ها، بازی پی در پی یا متوالی نوعی بازی است که در آن بازیکن اول، نحوۀ روش بازی خود را قبل از بازیکنان دیگر انتخاب می کند. اهمیت این بازی در این است که بازیکنان بعدی باید برخی اطلاعات را از انتخاب بازیکن اول داشته باشند، در غیر این صورت، زمان هیچ تاثیری در استراتژی بازی نخواهد داشت. زمان در بازی های متوالی محور اصلی تصمیم گیری است. برای نمونه، شطرنج و تخته نرد جزو بازی های متوالی هستند.
4) به کودک خود توجه کنید.
هنگامی که کودک شما به چیزی خیره می شود، اطمینان داشته باشید که آن چیز یا رویداد مورد علاقۀ اوست. این «خیره شدن» نمایانگر این است که چه چیزهایی برای نوزاد، مورد توجه و قابل مشاهده است.
5) اشتیاق مطالعه را در کودک خود پرورش دهید.
کتاب هایی با تصاویر بزرگ و رنگی برای کودک خود انتخاب کنید و همراه با شور و شوق وتقلید صداهای کودکانه، برایش بخوانید. صدای خود را زیر و بم و خطوط داستان را به صورت بسیار ساده دنبال کنید. کودکان را تشویق به کتاب خواندن کنید. به یاد داشته باشید که در مراحل نخستین، پایه ریزی برای فهم گفتار دیگران (گویش پذیرا) برای کودک شما از پیشرفت قدرت بیان او مهم تر است.
6)هنگام عوض کردن پوشک برای ابراز بیان دربارۀ «بدن دوست داشتنی او» زمان مناسبی است.
شکم و موهای او را نوازش کنید. پژوهش ها نشانگر آن است که مغز کودکانی که نوازش نمی شوند، کوچک تر از مغز نوزادان همسن شان است. در هنگام عوض کردن پوشک، شما با فاصلۀ چشمی کمتری با او در ارتباط هستید که فرصت مناسبی برای جلب توجه از طریق نوازش و ابراز علاقه به اوست.
7) برای کودک خود اسباب بازی های پیشرفتۀ ذهنی متناسب با سنش که به او اجازۀ کاوش و تفکر می دهد، انتخاب کنید.
این گونه اسباب بازی ها به کودک کمک می کند که بیشتر یاد بگیرد، زیرا روابط علت و معلول و «دیگر چه» یا نگاه گردن به موضوعات از زوایای متفاوت را به شکل استدلالی، بهتر درک خواهد کرد. برای نمونه؛ اگر کودک موفق شود که یک مکعب کوچک تر را به روی یک مکعب بزرگ قرار دهد، نشانگر این است که او اطلاعات و داده ها را به یکدیگر به صورت صحیح در مغز خود پیوند داده است.
8) به گریۀ کودک خود، بی درنگ پاسخ دهید.
آرامش، تربیت، نوازش و اطمینان خاطر کودک خود را طوری پایه ریزی کنید که یک مدار مثبت در ناحیۀ لیمبیک مغز او که مربوط به احساسات است، ساخته شود. او را با آرامش در آغوش بگیرید و نوازشش کنید و روزانه با وی ارتباطی صمیمی داشته باشید تا احساس امنیت عاطفی در مغز او آشکار گردد.
9) با توجه و تمرکز به کودک خود، در او ایجاد امنیت کنید.
کودکانی که پیوندهای عاطفی عمیق و امن تری با والدینشان دارند در آینده توانایی این را خواهند داشت که با اشنیاق، لذت و صرف مقدار بیشتری انرژی در زندگی به دنبال جستجو، تحقیق، یادگیری و کشف باشند.
10) به وسیلۀ ماساژ بدن کودک، استرس او را کاهش دهید و در وی احساسات و امنیت عاطفی او ایجاد کنید.
محبت ونوازش به رشد کودک کمک می کند. پژوهش ها نشان می هد که نوزادان نارس با استفاده از روش سه بار ماساژ در روز، برای ترک بیمارستان آمادگی سریع تری پیدا می کنند.
11)بهره گیری از زمان های مناسب برای آموزش نظم و طبقه بندی به کودک.
این یک راه خوب برای تمرین طبقه بندی است. اغلب کودکان می دانند که در زمان خواب، هر عروسک و اسباب بازی باید در جای مخصوص خود گذاشته می شود. بچه ها به یادگیری ایجاد نظم و طبقه بندی نیاز دارند. مانند؛ چیدن عروسک ها یا ماشین ها به ترتیب از کوچک به بزرگ که به رشد شناختی قبل از دوران دبستان آنها کمک بسزایی می کند.
12) یک محیط امن برای کودک نوپای خود درست کنید.
شناسایی فضا و زوایای مختلف محیط زندگی برای کودک دارای اهمیت بسیار است. از طریق شناسایی محیط، کودک نوپای شما شروع به یادگیری پارامترهای؛ زیر، بالا، نزدیک، دور و ... می کند. کودک با ایجاد نقشه های ذهنی از محیط خود، توانایی ارتباط بهتری با دنیایی که در آن زندگی می کند را خواهد داشت.
13) برای کودک خود آواز بخوانید.
هنگام آواز خواندن، حرکات بدنی و بازی با انگشتان به کودک شما کمک خواهد کرد که با صداهای زیر و بم پیرامون خود ارتباط برقرار کند. آهنگ خواندن به کودک شما در یادگیری ریتم، قافیه و الگوهای گویشی، کمک خواهد کرد.
14) میزان سرعت عمل خود را با خلق و خوی کودک خود هماهنگ کنید.
برخی کودکان به راحتی خود را با شرایط متفاوت تنظیم می کنند. برخی جسور و شلوغ و برخی دیگر، خجالتی و آرام هستند. برای افزایش شجاعت و سطح راحتی یک کودک خجالتی، والدین باید وارد عمل شوند و یا به یک کودک بیش از حد فعال باید کمک کرد که یاد بگیرد انرژی فوق العاده خود را کنترل و از آن در زمان مناسب استفاده کند. پذیرش، هماهنگی و درک شما به او کمک خواهد کرد تا آرامشی را که او برای کسب تجربه و یادگیری آزادانه نیازمند است، به دست بیاورد.
15) وعده های غذایی و خواب کودک خود را تنظیم کنید.
در هنگام غذا دادن به کودک، نام خوراکی ها را با صدای بلند تکرار کنید. هنگامی که کودک شما خودش غذایش را می خورد، بدون توجه به تمیزی یا کثیفی و یا رعایت رسوم در سر میز غذا، او را تشویقش کنید. این کار باعث می شود که او با غذا خوردن و زمان صرف غدا در مغز خود، ارتباط خوبی برقرار کند. جدال و فشارآوردن به کودک برای غذا خوردن اجباری برای وی امری آزار دهنده است و منجر به بوجود آمدن الگوهای منفی مغزی برای آیندۀ او می شود.
16) واکنش های روشن نسبت به کارهای کودک خود نشان بدهید.
مغز در حال رشد کودک شما، سازگاری جهان را با توجه به رفتار قابل پیش بینی، مطمئن و مناسب شما درک خواهد کرد. شما هم سازگار باشید.
17) از انظباط مثبت استفاده کنید.
هشدار های روشن و عاری از ترس را که منجر به ترس از شرمندگی های بعدی نشود برای فرزند خود مشخص کنید. اگر کودک شما عملی نامناسب انجام داد، از لحن جدی صدای خود استفاده کنید و به شکل واضحی قوانین را برایش شرح دهید. قوانین باید ساده، سازگار و مناسب برای سن کودک خردسال باشد. برای کودک خردسال خود به زبان ساده ولی جدی شرح دهید که برای مثال؛ دست زدن به گلدان کریستال روی میز یا ریختن شن به روی فرش منزل، عملی معقولی نیست و برای شماغیرقابل پذیرش است.
18) از همدلی با دیگران به عنوان نمونه برداری احساسی برای کودک خود استفاده کنید.
هنگامی که شخصی غمگین و ناراحت است، می تواند «لحظۀ آموزنده» خوبی برای یادگیری کودک در مورد واکنش های احساسی، مراقبتی، همذات پنداری و مهربانی باشد. تولید پیوندهای عصبی مغز با پاسخ های همدلانه همراه رفتار ملایم و نرم، باعث تولید مدارهای بیشتر مغزی می شود. این امر نه تنها به یادگیری گویشی و شناختی کودک شما کمک می کند، بلکه باعث به وجود آمدن مهارت های عاطفی مثبت در وی نیز می گردد.
19) به کودک نوپای خود اجازۀ بازی هایی مانند؛ آب بازی، شن بازی و حتی گِل بازی، بدهید.
این امر کودک شما را با علم فیزیک و خواص و بافتِ مایعات و جامدات آشنا می کند. در هنگام استحمام، مغز با دانشِ آب، لغزندگی صابون و بافت های حوله، پیوند برقرار می کند. تجارب حسی مانند یک آسیاب برای یادگیری مغز کار می کند.
20) شادی و علاقه خود را به کودکتان ابراز کنید.
با زبانی کودکانه و با چشمانی مشتاق و مهربان،توجه تان را به فعالیت های کودکانۀ فرزند خود نشان دهید. در این حالت نوازش آرام و لبخند شما، نوعی ماهیت عمیق عاشقانه و طبیعی به کودک شما اهدا می کند.

منبع : آكادمي تفكر